Dàn ý và những bài văn mẫu hay nhất phân tích tác phẩm Ông Già và Biển Cả. Giúp độc giả nắm bắt các ý chính của tác phẩm cũng như các phân tích một mẫu truyện ngắn.
Dàn ý phân tích Ông Già và Biển Cả
Mở bài
Giới thiệu về tác giả, tác phẩm
Thân bài
1. Hình tượng con cá kiếm
Đặc điểm
+) Con cá lớn và tuyệt đẹp: “bóng đen vượt dài dưới mạn thuyền” cùng với cái “đuôi lớn hơn cả một chiếc lưỡi hái lớn, màu tìm hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”, “thân hình đồ sộ” và “bộ vây tọ sụ bên sườn xòe rộng”
+) Mang trong mình sức mạnh ghê gớm
+) Ông lão đánh cá vốn là một ngư phủ thạo nghề, thế nhưng đối mặt với con cá kiếm to và đẹp này cũng khiến ông chật vật, rệu rã, đầu óc quay cuồng.
+) Con cá liên tục lượn vòng dưới nước, để kiềm lại sức kéo câu của ông lão, cố thoát khỏi lưỡi câu bằng những “cú nẩy mạnh đột ngột”, còn ông lão thì cảm thấy sức mạnh ghê gớm của con cá “thật là sắc và thật là nặng”.
+) Có những phẩm chất thật đáng quý và đáng trân trọng ấy đó chính là sự kiêu hùng bất khuất không khuất phục trước số phận bị mắc câu.
+) Con cá lượn vòng ở mãi xa, không cho ông lão lôi nó vào mạn thuyền, nó dùng hết sức mạnh của mình để tránh xa và đương đầu với một ngư phủ lành nghề.
+) Khi chiếc lao của ông lão phóng xuống nó đã dùng hết sức bình sinh để “phóng lên khỏi mặt nước phô tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực”, dù chết nhưng cũng phải hiên ngang, oai hùng.
Nguyên lý tảng băng trôi qua hình tượng con cá kiếm:
+) Vẻ đẹp, sự bất khuất của con cá kiếm làm tôn lên cái tài năng của ông lão và chiến thắng cuối cùng mang một vẻ đẹp tuyệt đối và phi thường hơn tất cả
+)Khẳng định tầm vóc của con người trước biển cả, trước thiên nhiên.
+) Con cá chính là đại diện cho vẻ đẹp cũng như sức mạnh của thiên nhiên rộng lớn.
+) Từ góc nhìn cuộc sống của con người thì hình tượng con cá kiếm là những thử thách, những chông gai mà chúng ta phải đối mặt, phải vượt qua trong cuộc sống bằng mọi nỗ lực để chạm tới đỉnh thành công.
+) Với góc nhìn nghệ thuật thì sự vĩ đại của con cá lại chính là ẩn dụ cho những ước mơ sáng tạo, ước mơ theo đuổi nghệ thuật hoàn mỹ, tuyệt diệu của giới nghệ sĩ.
2. Hình tượng ông lão đánh cá Xan-ti-a-gô
+) Ông đặt vào cuộc chiến không cân sức:
+) Tuổi cao, sức yếu, lại thêm đã nhiều ngày lênh đênh trên biển, đồ ăn, thức uống thiếu thốn, hư hỏng,… đặc biệt lại còn cô độc, trơ trọi, một mình trên con thuyền nhỏ không ai giúp đỡ,…
+) Chiến thắng của ông lão lại càng thêm rực rỡ, huy hoàng hơn cả.
+) Mang những phẩm chất tốt đẹp:
+) Sự thành thạo, mưu trí và kinh nghiệm trong nghề đánh cá.
+) Niềm tin và sự kiên trì của ông lão suốt cuộc đánh bắt cam go không cân sức, liên tục tự nhắc nhở, động viên bản thân bằng những câu nói như” chỉ hai ba vòng nữa thôi ta sẽ có nó”,…
+) Ông lão với một ý chí phi thường dù đã cạn kiệt sức lực, bản thân bị đe dọa bởi những cơn hoa mắt, chóng mặt, sự mệt mỏi rệu rã tưởng sắp ngất, đôi mắt nhòe mờ, đôi chân tê mỏi sắp chuột rút,… nhưng không từ bỏ con cá.
+) Tác giả đã gửi gắm đến người đọc nhiều thông điệp ý nghĩa:
+) Con người nếu muốn đạt được những thành tựu to lớn hộ buộc phải trang bị cho bản thân mình trí tuệ, kinh nghiệm, niềm tin và ý chí, kiên cường bền bỉ không chấp nhận từ bỏ khi chưa đến phút cuối cùng.
+) Sự tin tưởng vào thắng lợi của con người trong quá trình chinh phục thiên nhiên, tin tưởng vào sức mạnh, tầm vóc của con người trong cuộc sống lao động.
Vẻ đẹp của ông lão còn được tái hiện thông qua những suy nghĩ, ánh nhìn của ông lão về con cá kiếm.
+) Dành cho con cá những cái nhìn rất tích cực và cách đối xử công bằng.
+) Những lúc nó khiến ông mệt mỏi muốn đổ sụp xuống ông cũng không hề nổi giận trách cứ mà trái lại ông lại dành cho nó những lời đối thoại nghe như vỗ về “mày đang giết tao cá à nhưng mày có quyền làm như thế”.
+) Ca ngợi nó bằng những tính từ mỹ miều như “hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng”, và gọi nó là “người anh em” một cách đầy tôn trọng.
+) Thông điệp sâu sắc đằng sau cách đối xử của ông lão và con cá:
+) Con cá là biểu tượng cho thiên nhiên và đối với con người nó có quan hệ anh em, cần có cách nhìn tôn trọng, đối xử công bằng, biết ca ngợi và thương xót thiên nhiên vĩ đại, kẻ đã cho ta nguồn sống từ bao đời.
+) Muốn giành được chiến thắng vinh quang rực rỡ con người cần phải biết tôn trọng kẻ thù, đối xử với họ một cách công bằng.
+) Cần tránh có cái nhìn phiến diện và biết cảm thông chia sẻ với người khác dù đó có là kẻ thù của chúng ta đi chăng nữa.
Kết bài
+) Kết luận về các ý chính mà tác phẩm muốn truyền tải
Phân tích Ông Gia và Biển Cả
Hê- Minh-Uê (1899-19610) là nhà văn Mỹ chuyên viết tiểu thuyết và truyện ngắn, được giải thưởng Noben về văn học năm 1954. Ông vốn là phóng viên từng tham gia hai cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất và lần thứ hai. Ông có những tác phẩm nổi tiếng như: Giã từ vũ khí, chuông nguyện hồn ai, ông già và biển cả,… nhiều tác phẩm theo nguyên lí tảng băng trôi, ít chữ, súc tích với những nhân vật trung tâm và mang chủ nghĩa khắc kỷ của ông đã trở thành kinh điển trong nền văn học Mỹ, và có nhiều đóng góp cho nền văn học thế giới.
Đoạn trích kể về sự việc sau khi con cá kiếm mắc câu, ông lão Xan-ti-a-gô đã vật lộn với nó gần hai ngày đêm, sức lực cũng đã cạn kiệt nhưng ông lão vẫn quyết tâm giết bằng được con cá. Cuộc chiến để giành lấy thành quả lao động của ông lão Xan-ti-a-gô quả là không dễ dàng, ông đã phải trải qua đầy khó khăn, vất vả. Đoạn trích mô tả cuộc chiến ngang tài ngang sức giữa hai nhân vật, đồng thời từ những mô tả của tác giả, khiến người đọc rút ra được nhiều nội dung ý nghĩa thông qua hình tượng của hai nhân vật. Đầu tiên với hình tượng con cá kiếm, con cá mà ông lão đã lần mò, theo đuổi nhằm đạt được ước mơ của mình là sao cho bắt được con cá lớn nhất, đẹp nhất đời. Suốt 2,3 ngày đơn độc lênh đênh trên biển với chiếc thuyền. Thông qua ngòi bút mô tả của nhà văn thì đó là một con cá có cái “bóng đen vượt dài dưới mạn thuyền” cùng với cái “đuôi lớn hơn cả một chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”, “thân hình đồ sộ” và “bộ vây to sụ bên sườn xòe rộng”. Với thân hình đồ sộ qua miêu tả của tác giả thì con cá kiếm chắc hẳn phải rất khỏe và nó được thể hiện trong cuộc chiến với ông lão, đây là một cuộc chiến đầy cam go, ngang tầm ngang sức.
Ông lão là một ngư phủ thạo nghề, nhiều kinh nghiệm chinh chiến, thế nhưng khi đối mặt với con cá kiếm to và đẹp này cũng khiến ông chật vật, rệu rã, đầu óc quay cuồng. Dù cho đã cắn phải lưỡi câu của ông lão nhưng nó vẫn luôn liên tục lượn vòng dưới nước, kiềm lại sức kéo của ông lão, đôi lúc nó còn cố thoát khỏi lưỡi câu bằng những “cú nảy mạnh đột ngột”, còn ông lão thi cảm thấy sức mạnh ghê gớm của con cá “thật là sắc và thật là nặng” ở sợi dây mà ông lão đang cố nắm chặt bằng cả hai tay. Đặc biệt không chỉ to đẹp, mạnh mẽ mà ở con cá kiếm hiếm có này người ta còn nhận thấy một phẩm chất rất đáng quý và đáng trọng ấy là sự kiêu hùng bất khuất quyết không khuất phục trước số phận bị mắc câu. Ban đầu khi còn khỏe nó cứ lượn vòng mãi ở xa, không cho ông lão lôi nó vào mạn thuyền, nó dùng hết sức mạnh của mình để tránh xa và đương đầu với một ngư phủ lành nghề, thỉnh thoảng nó cố dùng sức quẫy mạnh hòng thoát khỏi cái móc câu quái ác, hoặc cốt để dây câu đứt, hay hơn là kéo cả kẻ thù xuống nước. Đến khi nó đã hết sức, không thể chiến thắng được ông lão ngư phủ, và chấp nhận cái chết, khi chiếc lao của ông lão phóng xuống nó đã dùng hết bình sinh để “phóng lên khỏi mặt nước phô tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực”. Y như một chiến binh kiêu hùng, dù chết nhưng cũng phải hiên ngang, oai hùng, khiến đối thủ của mình thấy hết được tầm vóc, và sự kiêu hãnh, tạo ra một cái chết thật ấn tượng phù hợp với tư thái của con cá kiếm to đẹp nhất biển cả. Và sở dĩ rằng Hơ-minh-uê hết lời ca ngợi con cá kiếm, đồng thời đã xây dựng cho nó một hình tượng đẹp đẽ, kiêu hùng như vậy mục đích là để bộc lộ cái nguyên lý tảng băng trôi trong sáng tác của mình. Đằng sau vẻ đẹp, sự bất khuất của con cá kiếm người ta lại mới nhận ra được dụng ý của tác giả rằng ông muốn con cá phải là một đối thủ ngang sức ngang tài của ông lão đánh cá- một ngư phủ lành nghề kiên cường. Có như thế thì khi cuộc chiến kết thúc cái tài năng và chiến thắng của ông lão mới lại càng được tôn lên bởi một vẻ đẹp tuyệt đối và phi thường hơn tất cả. Bởi lẽ trong cuộc sống thường ngày của một người làm nghề đánh cá lành nghề nếu câu kéo được những con cá bình thường thì bất cứ ngư dân tầm thường nào cũng sẵn sàng làm được và đó là chuyện quá bình thường sẽ khiến cho không ai đoái hoài tới công việc đó của bạn, còn việc đánh bắt được một con cá kiếm khổng lồ, đẹp cả về ngoại hình lẫn nhân phẩm lại là một thành tựu, một kỳ tích quý báu và không dễ gì có được trong đời. Từ đó tầm vóc của con người trước biển cả, trước thiên nhiên càng trở nên nổi bật, chứng minh khả năng chinh phục thiên nhiên, vũ trụ không giới hạn của con người. Nhưng không dừng lại ở đó, hình ảnh con cá kiếm ở phần nổi là thành quả của nhiều ngày lao động vất vả trên biển của ông lão Xan-ti-a-gô. Ở phần chìm, nó tượng trưng cho ước mơ, khát vọng lớn lao của con người, là vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên. Trong quan hệ với con người, thiên nhiên vừa là bạn bè vừa là đối thủ. Từ góc nhìn cuộc sống của con người thì hình tượng con cá kiếm là những thử thách, những chông gai mà chúng ta phải đối mặt, phải vượt qua trong cuộc sống bằng mọi nỗ lực, không ngừng cố gắng để chạm tới thành công. Đồng thời, với góc nhìn nghệ thuật thì sự vĩ đại của con cá lại chính là ẩn dụ cho những ước mơ sáng tạo, ước mơ theo đuổi nghệ thuật hoàn mỹ, tuyệt diệu của giới nghệ sĩ. Ông lão ở đây không chỉ đóng vai trò là một ngư phủ lành nghề, một con người dám đương đầu với khó khăn mà còn là một người nghệ sĩ đang trăn trở, chạy theo khao khát làm nên nghệ thuật, thành tựu, khẳng định tên tuổi cho cuộc đời câu kéo, lênh đênh trên biển của mình.
Bên cạnh đó không thể không nói đến hình tượng ông lão đánh cá Xan-ti-a-gô, đặc điểm dễ nhận thấy nhất ở đây là cuộc chiến không cân sức giữa ông lão đánh cá với con cá kiếm, ông lão đánh cá ở đây là người đã tuổi cao, sức đã yếu, lại thêm ông đã lênh đênh trên biển mấy ngày, đồ ăn, thức uống thì thiếu thốn dẫn đến sức khỏe cũng không được đảm bảo,… Ông chỉ một thân một mình, trơ trọi, một mình trên con thuyền nhỏ không ai giúp đỡ, hết nói chuyện với chim, hoa lá, lại rơi vào trầm mặc, đợi chờ một con cá lớn nhất đời xuất hiện. Đối thủ của ông lại là một con cá kiếm béo mẫm lên tới hàng tấn, đầy sức mạnh, đặc biệt nó là còn là loài ở dưới biển khơi vốn đã quen vẫy vùng, thêm nữa nó lại còn rất kiêu hùng, bất khuất, sẵn sàng chiến đấu tới hơi thở cuối cùng. Thế nhưng chính từ cái hoàn cảnh không cân sức này mà chiến thắng của ông lão lại càng thêm rực rỡ, huy hoàng hơn bao giờ hết, sự chiến thắng ấy không chỉ khẳng định được năng lực, trình độ chuyên môn, kỹ năng và sự khôn khéo của của ông lão đánh cá khi chinh phục được con cá kiếm to khổng lồ đến vậy, qua đó cũng nhằm khẳng định bản thân mình cho mọi người thấy ông là một người bản lĩnh. Nhờ những phẩm chất tốt đẹp, quý giá mà ông lão đã trở thành người chiến thắng sau cùng, vượt lên trên tất cả những khó khăn mà tình thế mang lại. Đầu tiên ấy là sự thành thạo, mưu trí và kinh nghiệm trong nghề đánh cá, khi chỉ cần nhìn độ nghiêng, độ chếch của sợi dây câu, ông đã có thể biết con cá đang bơi vòng tròn hay liên tục ngoi lên trong lúc bơi, cũng cảm nhận được sự quẫy quật mạnh mẽ của con cá dưới nước khi thấy sợi dây đánh động. Nhạy bén trong việc nhận biết xem con cá đang làm gì dưới biển khơi dựa vào sự căng chùng của sợi dây để suy xét việc sẽ kéo con cá vào gần mạn thuyền một cách cẩn thận làm sao cho con cá kiệt sức mà không khiến nó nổi giận, phát cuồng lên kéo cả ông xuống biển. Sự lành nghề của ông lão đánh cá còn bộc lộ trong giây phút ra đòn quyết định khi ông nắm chắc cây lao và phóng thẳng vào tim con cá kiếm, khiến cá lập tức mất mạng sau khi quẫy mình bay lên không trung.
Yếu tố thứ hai quyết định việc chiến thắng con cá kiếm ấy của ông lão đó chính là niềm tin, sự kiên trì trong suốt cuộc đánh bắt đầy cam go và không cân sức. Điều đó thể hiện qua việc trong suốt quá trình đương đầu với con cá ông đã liên tục nhắc nhở, động viên bản thân bằng những câu nói như “chỉ hai ba vòng nữa thôi ta sẽ có nó”,… Bằng chính sự mạnh mẽ, kiên cường của con cá đã không ít lần khiến cho ông lão bị hụt hẫng, nhưng cũng không vì thế mà ông lão chấp nhận buông xuôi. Bằng ý chí, nghị lực phi thường của mình ông lão đã kiên cường, cố gắng cầm cự đến cuối cùng, dù đã cạn kiệt sức lực, thậm chí bản thân còn bị đe dọa bởi những cơn hoa mắt, chóng mặt, sự mệt mỏi rệu rã tưởng sắp ngất, đôi mắt nhòe mờ, đôi chân tê mỏi sắp chuột rút,… Nhưng chính nhờ sự kiên cường, gan góc của người mà có lẽ không ai có thể qua được cái con người dù thể lực sắp về không, trái lại ý chí, niềm tin và sức mạnh tinh thần lúc nào cũng đầy ắp không gì lay chuyển được. Thông qua chiến thắng phi thường của ông lão, tác giả đã gửi gắm đến độc giả nhiều thông điệp có ý nghĩa. Đầu tiên ấy là bài học về những chiến thắng oanh liệt, con người nếu muốn đạt được những thành tựu to lớn họ buộc phải trang bị cho mình trí tuệ, kinh nghiệm, niềm tin và ý chí, kiên cường bền bỉ, dám đương đầu với những khó khăn, thách thức trong cuộc sống, bản thân không ngừng nỗ lực, không chấp nhận từ bỏ khi chưa đến phút cuối cùng. Thông điệp thứ hai ấy là sự tin tưởng vào thắng lợi của con người trong quá trình chinh phục thiên nhiên, tin tưởng vào sức mạnh, tầm vóc của con người trong công cuộc lao động, cũng như trong việc chinh phục những thử thách tưởng như nằm ngoài tầm với. Đồng thời khẳng định ca ngợi vẻ đẹp và sức mạnh của con người.
Trong cuộc chiến không cân sức như vậy mà ông lão vẫn có cái nhìn, những suy nghĩ khác hẳn mọi người khi nghĩ về con cá kiếm. Trái với lẽ thường tình khi một con người đứng trước một đối thủ mà cuộc chiến diễn ra với một mất một còn như vậy thì họ sẽ luôn có những suy nghĩ, quan điểm tiêu cực, sự thù ghét, bực dọc, căm hờn đôi khi đó còn là sự xem thường. Nhưng với ông lão, ông lại dành cho con cá những cái nhìn rất tích cực và cách đối xử công bằng, khi kéo dây câu ông cố gắng không làm nó đau quá. Rồi những lúc nó khiến ông mệt mỏi muốn đổ sụp xuống ông cũng không hề nổi giận trách cứ mà trái lại ông lại dành cho nó những lời đối thoại nghe như vỗ về “mày đang giết tao cá à nhưng mày có quyền làm như thế”, rồi có lúc ca ngợi nó bằng những tính từ mỹ miều như “hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng”, và gọi nó là “người anh em” một cách đầy tôn trọng.
Sau cuộc chiến đấu ấy và ông lão đã giành được chiến thắng. Từ nguyên lý tảng băng trôi được thể hiện trong đoạn trích, lời văn của tác giả ta lại nhìn nhận được những thông điệp sâu sắc đằng sau cung cách đối xử của ông lão với con cá. Con cá là biểu tượng cho thiên nhiên và đối với con người thiên nhiên có quan hệ mật thiết với con người, dù rằng từ xưa đến nay con người luôn tìm cách chế ngự, con người luôn có khao khát muốn chinh phục, làm chủ thiên nhiên và khẳng định sức mạnh phi thường của con người là không có giới hạn, trong mối quan hệ đối địch thế nhưng ta cũng cần có cách nhìn tôn trọng, đối xử công bằng, biết ca ngợi và thương xót thiên nhiên vĩ đại, kẻ đã cho ta nguồn sống từ bao đời, cũng nhờ vào thiên nhiên mà con người có thể tồn tại, thiên nhiên cung cấp thực phẩm cho con người, con người và thiên nhiên luôn luôn có mối quan hệ mật thiết gắn bỏ, bổ sung cho nhau. Vì vậy con người không nên khai thác triệt để, tàn phá thiên nhiên, xem thiên nhiên như kẻ thù mà chinh phục, điều ấy chỉ đem đến cho chúng ta những hậu quả xấu xa và tồi tệ.
Nếu không thích nghi hòa hợp với thiên nhiên thì chúng ta sẽ phải gánh chịu những hậu quả vô cùng nặng nề mà thiên nhiên mang lại như sóng thần, bão, lũ lụt,… Đồng thời nếu muốn giành được chiến thắng trong vinh quang được mọi người biết đến như một vị anh hùng, thì trước hết con người cần phải biết tôn trọng kẻ thù, đối xử với họ một cách công bằng và kính cẩn, không nên khinh địch, cần nắm rõ và tìm hiểu về đối phương một cách kỹ lưỡng, cân nhắc trước mọi tình huống có thể xảy ra để có giải pháp ứng phó kịp thời, ca ngợi những cái tốt đẹp và tìm những điểm yếu kém. Tránh có những cái nhìn phiến diện từ một phía mà không có được cái nhìn toàn diện về đối thủ, chúng ta cũng cần phải biết cảm thông chia sẻ với người khác dù đó có là kẻ thù của chúng ta đi chăng nữa, để giữ cho cuộc đời được công bằng, không được chủ quan, ỷ lại,…
Qua câu chuyện ông lão đánh cá kiên trì săn đuổi con cá lớn nhất đời là biểu tượng cho vẻ đẹp của ước mơ bấy lâu nay của mỗi người, ai cũng có những ước mơ và tham vòng cho riêng mình, để đạt được thành tựu ấy họ đã phải qua những quá trình, và những cuộc hành trình đầy gian khổ, khó khăn của con người để biến ước mơ thành hiện thực. Qua đây muốn nhắn nhủ với bạn đọc rằng muốn có được những thành công, thành tựu nhất định thì bản thân mỗi người phải luôn luôn cố gắng, trau dồi kiến thức, tích lũy kinh nghiệm, kỹ năng và không ngại trải qua những khó khăn gian khổ, thử thách,… bản thân cần phải kiên trì, bền bỉ, nhẫn nại và phải có tinh thần không chịu khuất phục trước mọi khó khăn, kẻ thù thì mới có thể gặt hái được những thành công nhất định trong cuộc sống. Về nghệ thuật, bên cạnh việc dãn truyện của tác giả thì những đoạn độc thoại của nhân vật đã khiến cho hình tượng ông lão hiện lên một cách rõ ràng từ tâm trạng, sức khỏe, ý chí và cả những suy nghĩ, cách nhìn của ông lão về con các kiếm. Đồng thời cũng thấy được rất nổi bật phong cách tảng băng trôi của tác giả thông qua việc đưa ra những hình ảnh đơn giản, kết cấu giản dị, nhưng lại ẩn giấu những thông điệp sâu sắc.
Tác phẩm Ông già và biển cả đã thể hiện được tình cảm yêu mến, khâm phục của nhà văn đối với những con người lao động nghèo khổ. Tác giả muốn truyền tải đến người đọc một thông điệp quan trọng: Trong cuộc đấu tranh vật lộn mưu sinh hay để lập chiến công, con người có thể chấp nhận cái chết, nhưng không bao giờ chấp nhận lùi bước, tinh thần quật cường không chịu khuất phục trước kẻ thù. Câu chuyện về ông lão đánh cá già nua, đơn độc nhưng vô cùng dũng cảm đã cổ vũ biết bao người trên thế giới dám dấn thân vào sự nghiệp đấu tranh vì hạnh phúc của bản thân và của nhân loại.
