Dàn bài phân tích bài thơ Sóng
Mở bài
- Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh (tiểu sử, phong cách thơ…)
- Giới thiệu khái quát về bài thơ “Sóng” (hoàn cảnh ra đời, nội dung chính….)
Thân bài
Tình yêu qua hình tượng sóng
Nhận thức về tình yêu qua hình tượng sóng trong khổ 1 và 2
Khổ 1
- Sử dụng nghệ thuật tương phản: “dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”, từ đó khái quát trạng thái đối lập của sóng, gợi liên tưởng đến tâm lý của người phụ nữ khi yêu khi mãnh liệt khi lại dịu dàng Những biểu hiện tâm lý khác thường của người phụ nữ ấy vừa đa dạng mà vừa phức tạp toát ra từ trái tim tôn thờ tình yêu và khao khát được yêu thương.
- Nghệ thuật nhân hóa: “sông không hiểu” được mình, nên “sóng” muốn tìm đến không gian rộng lớn, hành trình của sóng là hành trình khám phá chính bản thân mình, khát khao vươn tới giá trị tuyệt đích trong tình yêu của người phụ nữ.
- Cuộc hành trình của sóng luôn không ngừng khám phá chính mình, còn người phụ nữ luôn tìm kiếm, khát khao vươn tới những giá trị tuyệt vời, đích thực trong tình yêu của người phụ nữ, mạnh mẽ bứt phá những quy luật cũ, mở toang không gian chật hẹp để vươn tới một không gian lớn lao hơn.
Khổ 2
- “Ôi con sóng… và ngày sau vẫn thế”:
Nghệ thuật đối lập “ngày xưa” – “ngày sau”: sự đối lập khẳng định sự trung thành, nhất quán.
Dù trong quá khứ hay hiện tại sóng luôn dạt dào, sôi nổi, luôn khát vọng. Đó cũng là khát vọng và bản tính của người phụ nữ muôn đời.
- “Nỗi khát vọng tình yêu… ngực trẻ”:
“Bồi hồi”: trạng thái tâm lý bất định, thể hiện rõ nét sự nôn nao, khắc khoải, da diết của tình yêu trọn đời, trọn kiếp đang cháy trong “ngực trẻ”.
Liên hệ tình yêu của tuổi trẻ với con sóng của đại dương, khát vọng tình yêu là khát vọng đặc trưng muôn đời của tuổi trẻ.
- Sóng vẫn luôn dạt dào, sôi nổi dù ngày xưa hay sau này. Đó cũng là bản tính của người phụ nữ mãi trường tồn với thời gian.Tình yêu tuổi trẻ song hành trong từng câu chữ cùng con sóng để thấy rằng khát vọng tình yêu tuổi trẻ đời đời vẫn mãnh liệt và đắm say đến thế.
2. Suy nghĩ về nguồn cội
Những suy nghĩ, trăn trở về cội nguồn và quy luật của tình yêu trong khổ 3 và 4
Khổ 3
- Chính vì tác giả cũng “Không hiểu nổi mình” nên bà đặt ra những thắc mắc về biển cả và tình yêu.
- Trong đoạn này, nhà thơ sử dụng điệp ngữ “em nghĩ về” và câu hỏi tu từ “Từ nơi nào sóng lên”nhấn mạnh niềm khát khao nhận thức bản thân, người mình yêu và nhận thức về tình yêu muôn đời.
- Tác giả chỉ dừng lại ở đó vì còn nặng lòng đi tìm câu trả lời cho nguồn gốc của tình yêu.
Khổ 4
Xuân Quỳnh dựa vào quy luật tự nhiên để tìm khởi nguồn của sóng, của tình yêu, gợi lên sự trăn trở trước bí ẩn của tình yêu, thời điểm bắt đầu tình tình yêu.Tình yêu thường đến rất bất ngờ mà ta khó lòng sắp xếp “một kịch bản” cho điều kỳ diệu đó được, tình yêu sẽ đến một cách tự nhiên mà không báo động trước.Nhân vật trữ tình đang băn khoăn tự hỏi chính mình một câu hỏi mà vốn muôn đời nào ai lý giải được khi đã dấn thân vào vòng xoáy tình yêu.
3. Nỗi nhớ của người con gái khi yêu
Nỗi nhớ, lòng thủy chung son sắt của người con gái khi yêu trong khổ 5 và 6
Khổ 5
- Nghệ thuật tương phản để gợi ra những phạm vi không gian khác nhau “dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”, phạm vi thời gian khác nhau: “ngày” – “đêm”, nghệ thuật nhân hóa: “ngày đêm không ngủ được”, diễn tả nỗi nhớ dạt dào, triền miên của sóng với bờ cũng là nỗi nhớ của người phụ nữ khi yêu.
Người phụ nữ không còn giấu diếm nỗi nhớ của mình thêm được nữa mà trực trào ra bên ngoài cử chỉ, điệu bộ, thói quen hàng ngày một cách trực tiếp, chân thành và, mạnh dạn.
- Cách nói thậm xưng thể hiện nỗi nhớ trực trào mãnh liệt bao trùm cả không gian và thời gian, không còn biên giới nào chế ngự được sự bao vây của nỗi nhớ.Từng câu từ thấm đẫm nỗi nhớ dạt dào, da diết, triền miên của sóng với bờ hay của người phụ nữ với tình yêu.
Khổ 6
Nghệ thuật tương phản “xuôi – ngược”, điệp ngữ “dẫu”, “vẫn”, “về” gợi hành trình của sóng ngoài biển lớn cũng như hành trình tình yêu của người phụ nữ giữa cuộc đời.
Lời thề thủy chung của người phụ nữ, niềm tin chờ đợi trong tình yêu, dù ở đâu cũng “hướng về anh một phương”, nghĩ về người mình yêu bằng cả trái tim.
- Đó là tất cả tình cảm thủy chung nơi người con gái với người mình yêu thương. Dù là ở đâu, đi đâu, dù xuôi dù ngược trong bốn phương tám hướng chân trời thì cũng chỉ hướng về một phương anh duy nhất.
4. Khát vọng về tình yêu vĩnh cửu
Khát vọng tình yêu vĩnh cửu được thể hiện trong 3 khổ thơ: Khổ 7, khổ 8 và khổ 9.
Khổ 7
Khẳng định quy luật vĩnh cửu của thiên nhiên “Con nào chẳng tới bờ/Dù muôn vời cách trở”, cũng giống như “em”, dù khó khăn, thử thách vẫn luôn hướng đến “anh”.với một tình yêu thủy chung duy nhất và em tin bằng tình yêu chân thành rồi sẽ có trái ngọt hoa thơm.
- Người phụ nữ đang ấp ủ niềm tin, niềm hy vọng vào một hạnh phúc tương lai tuyệt vời, vào cái đích mật ngọt kết tinh của một tình yêu vĩ đại như con sóng kia rồi cũng sẽ tới bờ dù qua bao cách trở.
Khổ 8
- “Cuộc đời tuy dài thế / Năm tháng vẫn đi qua”: chính cuộc đời hữu hạn mang đến cho ta cảm giác thật cô đơn và nhỏ bé, bắt đầu có những nỗi lo âu về sự hữu hạn của tình yêu trước sự vô cùng của thời gian, cuộc đời.
- “Như biển kia … bay về xa”: người phụ nữ bắt đầu sợ sự đổi thay nơi lòng người khó mà biết trước được. Nhưng khi vượt qua bao phong ba bão táp, qua những hoài nghi, những đổi thay để theo đuổi sự tích cực trong tình yêu và luôn hướng về nhau, cùng nhau phát triển thì tình yêu sẽ có thêm dư vị, sẽ đẹp và đáng trân trọng hơn.
- Đó là khát khao mãnh liệt và chính đáng của người phụ nữ mong muốn được sống hết mình trong “biển lớn tình yêu” và khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư nhỏ bé của mình trong tình yêu chung bao la, rộng lớn.
Khổ 9
- “Làm sao” gọi sự băn khoăn, khắc khoải, ước ao được hóa thành “trăm con sóng nhỏ” để muôn đời vỗ mãi vào bờ.
- Đó là khát khao của người phụ nữ được sống trong “biển lớn tình yêu” bằng tình yêu và cùng tình yêu, khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư trong tình yêu chung rộng lớn.
Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ
- Nội dung: bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.
- Nghệ thuật: hình ảnh sóng đôi sóng và em, thể thơ năm chữ, ngôn ngữ dung dị, trong sáng…
- Cảm nhận về bài thơ: bài thơ cho chúng ta thấy rõ những cung bậc cảm xúc sâu lắng, thầm kín trong tình yêu. Đó là tiếng lòng, là nhịp chảy của những trái tim đang khao khát, rạo rực yêu thương.
Phân tích bài thơ Sóng mẫu 1
Trong nền văn học Việt Nam, thật khó có nữ thi sĩ nào có một tâm hồn nữ tính, dịu dàng và đằm thắm như nhà thơ Xuân Quỳnh. Bà viết những bài thơ như là những lời tự bạch, tự tình của chính mình chứ không phải là một công việc sáng tác. Tiếng thơ Xuân Quỳnh luôn mãnh liệt, tràn đầy cảm xúc với những tâm tư, tình cảm sâu sắc của một người phụ nữ, nhất là bài thơ Sóng. Bài thơ là những tâm trạng của người con gái khi yêu, từ đó khái quát lên quy luật của tình yêu trong cuộc đời. Đọc bài thơ, ta thấy thêm yêu những vần thơ ngọt ngào và đi vào lòng người của nữ thi sĩ. Bài thơ được sáng tác năm 1967, in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, là bài thơ viết về tình yêu tiêu biểu cho hồn thơ giàu chất nữ tính của Xuân Quỳnh.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh sóng mộc mạc và giản dị:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Nhà thơ đã rất khéo léo khi sử dụng hai trạng thái đối lập của sóng trong hai câu thơ liên tiếp: “Dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”. Tác giả dùng nét đối lập để thể hiện hai trạng thái tâm lý ngược nhau vừa là biểu hiện tự nhiên của con sóng muôn đời vẫn thế, gợi liên tưởng tâm lý người phụ nữ trong tình yêu có khi họ mãnh liệt, cháy bỏng, có khi lại trầm lắng, suy tư. Những biểu hiện tâm lý khác thường của người phụ nữ ấy vừa đa dạng mà vừa phức tạp toát ra từ trái tim tôn thờ tình yêu và khao khát được yêu thương.Sông là cái nhỏ bé, chật hẹp. Còn bể là biển lớn, bao la và mênh mông.
Từ hai hình tượng này, Xuân Quỳnh muốn khái quát lên quy luật của tình yêu, đó là Cuộc hành trình của sóng luôn không ngừng khám phá chính mình, còn người phụ nữ luôn tìm kiếm, khát khao vươn tới những giá trị tuyệt vời, đích thực trong tình yêu của người phụ nữ mãnh liệt, cháy bỏng của con người muốn thoát ra khỏi cuộc sống tầm thường để vươn đến với tình yêu, vươn đến với hạnh phúc.
Từ quy luật của tình yêu, Xuân Quỳnh đi đến khẳng định nó là bất diệt, mãi mãi:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”.
Dù trong quá khứ hay hiện tại sóng luôn dạt dào, sôi nổi, luôn khát vọng. Đó cũng là khát vọng và bản tính của người phụ nữ muôn đời.Sóng vẫn luôn dạt dào, sôi nổi dù ngày xưa hay sau này. Đó cũng là bản tính của người phụ nữ mãi trường tồn với thời gian.sự
Liên hệ tình yêu của tuổi trẻ với con sóng của đại dương, khát vọng tình yêu là khát vọng đặc trưng muôn đời của tuổi trẻ.trạng thái tâm lý thể hiện rõ nét sự nôn nao, khắc khoải, da diết của tình yêu trọn đời, trọn kiếp đang cháy trong ngực trẻ.Khát vọng tuổi trẻ trong em có lẽ không bao giờ cạn, chỉ đến khi trái tim này thôi ngừng đập thì có lẽ nó mới ngừng dâng lên. Nhà thơ thể hiện nỗi lòng của mình thật tự nhiên mà cũng rất sâu sắc, khiến cho người đọc cảm nhận được tình yêu tuổi trẻ song hành trong từng câu chữ cùng con sóng để thấy rằng khát vọng tình yêu tuổi trẻ đời đời vẫn mãnh liệt và đắm say đến thế.
Trước sự bất diệt, trường tồn của tình yêu, Xuân Quỳnh có những suy nghĩ, những trăn trở về tình yêu của mình:
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi sóng lên?”
Cho đến khổ thơ thứ ba, người đọc có thể thấy được hình tượng “Sóng” và hình tượng “em” luôn song hành cùng nhau, bởi những trạng thái của sóng cũng giống như những cảm xúc mà em trải qua trong tình yêu, niềm khát khao nhận thức bản thân, người mình yêu và nhận thức về tình yêu muôn đời.khi con người đã đã đắm say vào trong tình yêu hay đắm say bất cứ một thứ gì thì họ luôn muốn tìm hiểu cội nguồn của những thứ tình cảm đẹp đẽ ấy. Ta có thể hiểu được tâm trạng của Xuân Quỳnh Người phụ nữ thể hiện rõ nỗi băn khoăn khởi nguồn của tình yêu và thể hiện sự hồn nhiên nữ tính của tác giả, tự hỏi chính mình một câu hỏi mà vốn muôn đời nào ai lý giải được khi đã dấn thân vào vòng xoáy tình yêu.tình yêu làm sao có thể lý giải được. Ta không thể nắm bắt được tình yêu, cũng như không thể nhìn thấy nó mà chỉ có thể cảm nhận được bằng cả tâm hồn
Xuân Quỳnh chẳng thể nào tìm được lý do cho tình yêu của cuộc đời:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau?”
Xuân Quỳnh đã lấy chính quy luật tự nhiên để tìm ra nguồn gốc của sóng, của tình yêu, gợi lên những bí ẩn của tình yêu cần khám phá. Tình yêu thường đến rất bất ngờ mà ta khó lòng sắp xếp một kịch bản cho điều kỳ diệu đó được, tình yêu sẽ đến một cách tự nhiên mà không báo động trước.Ban đầu, nhà thơ tìm hiểu được rằng sóng bắt đầu từ gió, nhưng gió bắt đầu từ đâu thì lại không thể trả lời. Cũng giống như tình yêu mà em dành cho anh, nó cứ thế mà đến, một cách tự nhiên, không ai có thể biết trước được. Lời thơ tình tứ, chân thật chứa đựng biết bao tâm tình của người con gái khiến cho ta thấy một tâm hồn đầy nữ tính của tác giả. Nhân vật trữ tình đang băn khoăn tự hỏi chính mình một câu hỏi mà vốn muôn đời nào ai lý giải được khi đã dấn thân vào vòng xoáy tình yêu.Và khi đã yêu rồi, thì người con gái lúc nào cũng mang trong mình nỗi nhớ người yêu.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Những con sóng ngoài biển khơi dữ dội kia, dù là ở dưới lòng sâu, dù là trên mặt nước thì nó vẫn cứ dạt vào bờ từng câu từ thấm đẫm nỗi nhớ dạt dào, da diết, triền miên của sóng với bờ hay của người phụ nữ với tình yêu. Hình tượng sóng hướng về bờ biểu tượng cho em hướng về anh, hướng về tình yêu mãnh liệt và đẹp đẽ của chúng mình. Từ cảm thán “ôi” cho thấy cảm xúc tràn trề, những con sóng lòng là nỗi nhớ người yêu đang dâng lên từng đợt trong tâm hồn người nữ thi sĩ mộng mơ. Hai câu thơ cuối của khổ thơ gợi liên tưởng thật đẹp. Trạng thái “trong mơ còn thức” diễn tả một nỗi nhớ thường trực, chưa bao giờ nguôi ngoai của người con gái. Người phụ nữ không còn giấu diếm nỗi nhớ của mình thêm được nữa mà trực trào ra bên ngoài cử chỉ, điệu bộ, thói quen hàng ngày một cách trực tiếp, chân thành và, mạnh dạn. Nỗi nhớ trực trào mãnh liệt bao trùm cả không gian và thời gian, không còn biên giới nào chế ngự được sự bao vây của nỗi nhớ.một khi đã yêu thì họ sẽ dành cả tâm hồn mình cho người mình yêu, không lúc nào là không nhớ đến họ.
Hai khổ thơ tiếp theo cho thấy sự chung thủy của người con gái đối với tình yêu của mình:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Xuân Quỳnh khẳng định rằng dù ở nơi phương nào thì em cũng vẫn một lòng một dạ, hướng về một phương duy nhất, đó là phương anh. Hành trình của con sóng lăn lộn ngược xuôi, vẫy vùng ngoài biển lớn cũng như hành trình tình yêu mà người phụ nữ đang kiếm tìm giữa cuộc đời quá rộng, vô chừng. Đó là tất cả tình cảm thủy chung nơi người con gái với người mình yêu thương. Dù là ở đâu, đi đâu, dù xuôi dù ngược trong bốn phương tám hướng chân trời thì cũng chỉ hướng về một phương anh duy nhất. Tình cảm thủy chung, son sắt với người mình yêu của người con gái khiến cho ta không khỏi xúc động. Hình ảnh những con sóng ở ngoài đại dương, dù có gặp muôn vàn trắc trở nhưng vẫn tới được bến bờ cho thấy cái kết thật đẹp của một tình yêu. Dù có khó khăn như thế nào thì chỉ cần hướng về nhau, đôi ta sẽ có thể vượt qua được hết. Em cũng như vậy, trước bao sóng gió của cuộc đời, em không vấp ngã được đâu, vì em còn phải tìm đến anh, đến bến bờ hạnh phúc của đôi ta. Người phụ nữ đang ấp ủ niềm tin, niềm hy vọng vào một hạnh phúc tương lai tuyệt vời, vào cái đích mật ngọt kết tinh của một tình yêu vĩ đại như con sóng kia rồi cũng sẽ tới bờ dù qua bao cách trở.
Trước cuộc đời bao la, rộng lớn, Xuân Quỳnh muốn được tan ra, được hòa bình vào với tình yêu của cuộc đời:”Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Hai khổ thơ cuối là sự trăn trở của nhà thơ trước cái hữu hạn của cuộc đời,chính cuộc đời hữu hạn mang đến cho ta cảm giác thật cô đơn và nhỏ bé, bắt đầu có những nỗi lo âu về sự hữu hạn của tình yêu trước sự vô cùng của thời gian, cuộc đời. Xuân Quỳnh lo lắng rằng cuộc đời này trôi qua nhanh quá, làm sao trường tồn, vĩnh cữu được như tình yêu, cho nên nhà thơ muốn được tan ra thành trăm con sóng nhỏ, để hòa mình vào với biển lớn. người phụ nữ bắt đầu sợ sự đổi thay nơi lòng người khó mà biết trước được. Nhưng khi vượt qua bao phong ba bão táp, qua những hoài nghi, những đổi thay để theo đuổi sự tích cực trong tình yêu và luôn hướng về nhau, cùng nhau phát triển thì tình yêu sẽ có thêm dư vị, sẽ đẹp và đáng trân trọng hơn.Trạng thái “tan ra” cho thấy khao khát cháy bỏng, mãnh liệt của Xuân Quỳnh. Ta thấy được những tâm tư, tình cảm chân thật nhất của nữ thi sĩ, rằng Xuân Quỳnh muốn đem tình yêu của mình vào tình yêu lớn của đất nước, để có thể cống hiến những điều đẹp đẽ nhất, thiêng liêng nhất. Đó là khát khao mãnh liệt và chính đáng của người phụ nữ mong muốn được sống hết mình trong “biển lớn tình yêu” và khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư nhỏ bé của mình trong tình yêu chung bao la, rộng lớn.
Xuân Quỳnh luôn có những rung cảm tình yêu rất đời thường mà rất riêng và ta cũng cảm nhận được điều đó qua bài thơ Sóng như mở ra cho ta một khía cạnh mới khi tiếp cận tình yêu thông qua một hình ảnh thiên nhiên thật giản dị “sóng” cho ta thấy được những cảm xúc, rung động tinh tế và những nét đặc trưng trong tình yêu của người phụ nữ mà ta đều thấy mình trong đó. Cảm nhận bài thơ Sóng Xuân Quỳnh còn cho ta thấy được quan niệm tình yêu mới mẻ của Xuân Quỳnh, vượt qua mọi rào cản, hủ tục và quan niệm xưa cũ của xã hội để sống hết mình với tình yêu và luôn khao khát một tình yêu đích thực, chân thành.
